Các tiểu hành tinh được phát hiện ra như thế nào?

Hơn 100 năm trước, các nhà khoa học khi nghiên cứu quỹ đạo của các hành tinh trong hệ Mặt trời đã phát hiện ra một việc lý thú: các hành tinh không phải tuỳ tiện ở phân tán khắp trong vũ trụ mà chúng cư trú rất "trật tự" trong không gian xung quanh Mặt trời theo một quỹ đạo nào đó; Giữa các hành tinh hình như có quy định xếp hàng và khoảng cách giữa chúng đều tuân theo một tỷ lệ nhất định . Nhưng từ quỹ đạo sao Hỏa đến sao Mộc, "trật tự" trên bị rối loạn. Sao Hỏa cách sao Mộc tương đối xa, theo "quy luật" phân bố của các hành tinh khác, nhưng các nhà thiên văn học, vẫn chưa tìm ra hành tinh nào ở giữa chúng. Điều này khiến các nhà thiên văn rất ngạc nhiên và họ khẳng định rằng, nhất định phải có một hành tinh tồn tại giữa sao Hỏa và sao Mộc. Nếu chưa tìm thấy nó có nghĩa là nó vẫn còn "trốn" ở đâu đó. Đêm mồng 1 tháng 1 năm 1801, hành tinh đang "trốn" kia đã bị nhà thiên văn người ý là G.Piazzi "tóm" được trong kính thiên văn viễn vọng. Hành tinh đó được đặt tên là sao Thần cốc (Ceres). Các nhà thiên văn học rất vui mừng tìm ra Thần Cốc nhưng cũng hơi thất vọng, bởi là hành tinh tìm thấy quá nhỏ, đường kính chỉ có 770km chưa bằng 1/4 đường kính Mặt trăng. Sao Thần cốc chỉ có thể coi là một hành tinh nhỏ bé - tiểu hành tinh. Hơn một năm sau - ngày 28 tháng 3 năm 1802, bác sĩ W.Olbers người Đức, nhà thiên văn học nghiệp dư lại phát hiện ra tiểu hành tinh thứ hai là sao Thần trí tuệ (Pallas). Thần trí tuệ nhỏ hơn Thần cốc, đường kính chưa đầy 500 km. Việc tìm thấy Thần trí tuệ khiến các nhà thiên văm học hồi đó vô cùng kinh ngạc, bởi là trước đó nghĩ rằng chỉ tìm được một tiểu hành tinh mà thôi nhưng thực tế tìm được hai tiểu hành tinh. Vậy liệu có tiểu hành tinh thứ ba, thứ tư nữa không? Các nhà thiên văn học lại đặt vấn đề như vậy. Sự thực diễn ra đúng như các nhà thiên văn dự đoán. Sau 2 năm - năm 1804, các nhà thiên văn lại tìm ra tiểu hành tinh thứ ba - sao Thần tình yêu (Juno). Đầu năm 1807 lại phát hiện ra tiểu hành tinh thứ tư - sao Thần bếp (Vesta). Tiếp đó khoảng 40 năm sau, các nhà thiên văn học lại tìm ra tiểu hành tinh thứ năm, và năm sau nữa lại tìm ra tiểu hành tinh thứ 6. Trong thế kỷ 19 các nhà thiên văn học đã phát hiện ra tất cả tất cả trên 400 tiểu hành tinh. Sang thế kỷ 20, tiểu hành tinh được tìm ra ngày càng nhiều, đến nay tổng cộng đã tìm ra trên 2000 tiểu hành tinh. Để dễ gọi tên, các nhà thiên văn học đã đặt ký hiệu cho các tiểu hành tinh. Thần cốc được phát hiện đầu tiên gọi là tiểu hành tinh số 1, cứ vậy đặt tên theo trình tự thời gian phát hiện ra chúng. Tuuy vậy cần nói rõ là, tất cả số tiểu hành tinh đã phát hiện ra chỉ là con số ít ỏi vì số lượng của chúng quá nhiều. Các nhà khoa học chỉ rằng số các tiểu hành tinh đã được phát hiện bằng kính viễn vọng thiên văn hiện đại vẫn chưa đầy vài phần nghìn tổng số các tiểu hành tinh. Không kể mấy tiểu hành tinh phát hiện lúc đầu, các tiểu hành tinh nói chung đều rất nhỏ, đường kính của chúng chỉ từ mấy trăm mét tới mấy nghìn mét, độ sáng cũng không mạnh lắm. Trong tổng số các tiểu hành tinh, chỉ có tiểu hành tinh số 4 - sao Thần bếp là có thể nhìn thấy bằn mắt thường. Số còn lại đều không nhìn thấy; đồng thời phần lớn các tiểu hành tinh vì chúng quá nhỏ đều không nhìn thấy trong kính thiên văn viễn vọngloại vừa mà phải dùng kỹ thuật chụp ảnh mới nhìn thấy. Năm 1937 tìm thấy tiểu hành tinh Homas đường kính chưa đầy 1000m. Vì vậy tính đến nay, tổng khối lượng của tất cả các tiểu hành tinh đã phát hiện chưa thấm tháp gì so với khối lượng của Trái đất; có người đã tính toán và cho biết: tổng khối lượng của tất cả các tiểu hành tinh đã phát hiện được không nhiều hơn 4/10.000 khối lượng của Trái đất. Các hành tinh đều hình cầu, nhưng hình dạng các tiểu hành tinh không theo quy luật nào. Nhiều người đã đặt câu hỏi: vì sao trên quỹ đạo của sao Hỏa và sao Mộc lại có những tiểu hành tinh với hình thù kỳ dị? Các nhà thiên văn đã dày công nghiên cứu vấn đề này. Có người cho rằng: xưa kia có một hành tinh nằm giữa sao Hỏa và sao Mộc, nhưng không biết vì nguyên nhân gì, có thể do va chạm với một sao nào đó khiến hành tinh này bị vỡ ra thành nhiều mảnh, các tiểu hành tinh kỳ dị kia chúng là những mảnh vỡ của hành tinh ấy. Cũng có người cho rằng, giữa sao Hỏa và sao Mộc trước kia tồn tại một số vật chất vũ trụ có thể kết tụ lại thành một hành tinh, nhưng số vật chất đó kết tụ không vững chắc và vỡ thành nhiều tiểu hành tinh.